Eloghosa Osunde Nijeryalı bir yazar ve sanatçıdır. 2021 yılında Paris Review tarafından verilen prestijli Plimpton Kurgu Ödülü’nü kazandı. Burada bizi, romanında kurgusal bir karakterin bakış açısıyla memleketi Lagos ‘ta kişisel, edebi bir yolculuğa çıkarıyor…
Şehir nedir?
Bakın, her yerin betonuna uygun bir ruhu, güzelliklerine uygun bir mizacı vardır – bir genius loci. Bu işler böyledir. Herhangi bir bina, insan, eşya, yol, gökyüzü, su kümesini bir araya getirmek ve ona yer demek, bir şeyi canlı kılmaktır. Peki Yaratılış 1’den ne öğrendiniz? Yaratılmış bir şeye hayat üflemek, ona kendi akciğerlerini kullanma izni vermektir. Bir gün yürüyecek, bir gün konuşacak, kendi bağımsız arzularının kokusunu alacak, yasakladığınız bir elmayı ısıracak ve her zaman sizin – yaratıcı ve sakin – artık onu kontrol edemeyeceğiniz bir nokta gelecektir.
Peki tamam, belki de bu doğru değildir. Bazı şehirler sonsuza dek uysal kalırlar, failliğin teslim edilmesini severler, boyun eğmeyi isterler. Bazıları keskin hayvanlar, bukalemunlar. Diğerleri, zaten ateşte olan bir tencereye eklenen hafif bir et suyu gibi olur ve hafifçe havaya karışır. Eğer çok hızlı yürürseniz, her şeylerini gözden kaçırmak kolaydır. Bazı şehirler çocuktur, geniş gözlü ve umutludur, talepkârdır. Diğerleri çita gibidir, uzun adımlarla toprağı yutarlar.
Ama Lagos? Oraya girdiğinizde karşılaşacağınız şey, şekil değiştiren bir maskeli balonun yayılmasıdır. Sizi çevrelediğinde ve dünyanızda bir kasırga yarattığında, sakin olun. Sadece hazırladığınız senaryonun ötesine geçmeye çalışıyoruz, teninizi koklamaya, arzularınızı değerlendirmeye çalışıyoruz. Sadece birkaç saniye sürecektir.
Lagos’un beş emri
Ah, yani geri gelmenizi sağlayacak sanatın, kitapların, müziğin, kültürün ve renklerin peşindesiniz? Yalan söylemeyeceğim, senin tipinle tanıştım. Bolca. Bunu daha önce birçok kez yaptığım için bu benim için bir anı parkuru olacak, ancak ilk durağın hoşunuza gideceğini biliyorum. Bu arada, emirleri gözden geçirelim:
1. Burası herkes için bir şehir. Burayı etten ve etten olmayanlarla paylaşıyorsunuz ve burası sizin olduğu kadar onların da şehri. Hayatta olduğunuz için ya da burayı gördüğünüz için ya da bacaklarınızla yürüdüğünüz ve yüzünüzden nefes aldığınız için daha önemli değilsiniz. Bildiğiniz tek yolun bu olması, var olan tek yolun bu olduğu anlamına gelmez. Ruhlar sizi her zaman affediyor diye -onlarla karşılaştığınız, onlara çarptığınız, parmaklarınızı kapılara çarptığınız, sizi aradıklarında cevap vermediğiniz, yolun kenarında güneşlenirken üzerlerine bastığınız için- artık var olmadıklarını, hayatlarının hala hayatınıza dokunmayacağını düşünmeyin. Size sadece şans veriyorlar.
2. Bu şehir ruhunun sayısız paraleli vardır, her insan için farklı bir şeydir – ruh yüzü bir aynadır. Eğer şehir birçok isme cevap veriyorsa, o bile kendini tanımlayamıyorsa, o zaman tıpkı dünyanın Tanrı’nın irisinin rengi konusunda asla anlaşamayacağı gibi, Lagos’un kim ya da ne olduğu konusunda da anlaşamayız.
3. Bu yerin ürettiklerine yakından bakmak, kendinize bakmak, kendi yüzünüzü izlemek, hiçbir tanık olmadığında ve sadece siz kendinizi görebildiğinizde kim olduğunuzla tanışmaktır. Nasıl yirmi bir milyon Lagoslu varsa, yirmi bir milyon da Lagoslu var. Kendi maceranı kendin seç.
4. Dikkatli olun, arkanızda birkaç göz bulundurun ve saygılı olun.
5. Bu, vaat içeren tek emirdir: bir şekilde yaparsanız, bir şekilde göreceksiniz.
